Senkop (Bayılma)
Bayılma (Senkop), beyine geçici olarak yetersiz kan gitmesinden kaynaklanan geçici bilinç ve tonus kaybıdır. Beyine giden yetersiz kan akışı, kalpten çıkan kan miktarının azalmasına veya vücudun geri kalanında artan kan birikmesine bağlı olabilir. Bu durum, vücut pozisyonundaki ani değişikliklerden sonra (uzanmakta iken ayağa kalkmak veya oturmakta iken ayağa kalkmak) ortaya çıkabilir. Senkop ayrıca ağrı, tuvalete giderken zorlanma ve hatta saç fırçalama ile de ilişkilendirilebilir.
Senkop, çocuklarda ve özellikle gençlerde oldukça yaygındır. Bir çocuk kardiyoloji veya nöroloji uzmanına sevk için en sık nedenlerden birisidir. Bayılma genellikle ciddi bir kalp rahatsızlığına işaret etmez, ancak çocuğunuz bir bayılma yaşarsa doktorunuzla durumunu konuşmakta fayda vardır.
Bayılmanın oluşabileceğine işaret eden bulgular:
Genellikle bayılmadan önce ortaya çıkan belirtileri vardır (prodromal belirtiler): baş dönmesi, bulanık görme, görsel ve işitsel bozukluklar, tünel görme hissi vs.
Bazen kalp atışlarının normalden daha sert, daha yavaş veya daha hızlı olduğu hissedebilir.
Egzersiz sırasında ortaya çıkan bayılma normal kabul edilmemeli ve mutlaka araştırılmalıdır.
Bayılma, kalpten beyne geçici olarak yetersiz kan akışı olduğunda ortaya çıkmaktadır. Peki kalpten beyne kan akışında neden azalma oluyor?
Bunun birçok olası nedeni vardır:
- Kan basıncında düşme
- Karın veya bacakların küçük arterlerinde ani gevşeme
- Kalp atış hızında ani düşüş veya anormal kalp ritmi
Bayılmanın en sık nedenleri: Nörokardiyojenik ve Vazovagal Senkop’ dur
Nörokardiyojenik Senkop
Nörokardiyojenik ve vazovagal senkop, çocuklarda en sık görülen bayılma türüdür. Gerçek mekanizmalar karmaşıktır, ancak bu çeşit senkopun, vücudun otopilot sisteminde geçici bir bozulma sonucu olduğu düşünülebilir. Otopilot sistemi üzerindeki ana kontrol beyindedir. Beynin işlevi şunları içerir:
- Kalbin ne kadar hızlı atacağını düzenlemek;
- Kan damarlarının ne kadar sıkı veya gevşemiş olduğunun (vasküler tonus) kontrol edilmesi, neticede kan basıncını etkiler;
- Vücut pozisyonuna veya dış uyarılmaya bağlı olarak hızla değişiklik yapma.
Vücuttan sabit bir bilgi girişi ve beyinden kontrol sinyallerinin çıkışı vardır. Bu kontrol sinyalleri, beyne ve vücudun diğer organlarına yeterli miktarda kan verilmesini sağlar. Ancak bazen otopilot sistemi geçici olarak bozulur. Beynin kendisi kan akışına karşı çok hassastır ve kan akışında ani bir düşme; denge bozukluğu, bulanık görme, görme ve işitsel değişiklikler, baş dönmesi ve bazı durumlarda bayılma ile sonuçlanabilir. Beyin kendini sıfırladığında, uygun kan basıncı ve kalp atış hızı bir kez daha belirlenir ve bilinç geri gelir. Bu tür bir bayılma olayı, hem nörolojik hem de kardiyovasküler bileşenlere sahip olduğu için nörokardiyojenik olarak adlandırılır.
Nörokardiyojenik senkopa yatkın kişilerde vücut pozisyonundaki değişiklikler (ortostatik değişiklikler) ve yaşamsal belirtilerdeki (kan basıncı ve kalp atış hızı) değişiklikler yaygındır. Bu durumda hastanın yatar vaziyette tansiyonu ve nabzı alınır. Birkaç dakika sonra hastaya ayağa kalkması talimatı verilir ve tekrar kan basıncı ve nabız alınır. Ayakta dururken kalp atış hızı hızlanırsa ve / veya kan basıncı düşerse, buna pozitif ortostatik test denir.
Vazovagal Senkop
Vazovagal senkop, nörokardiyojenik senkopa benzer şekilde ortaya çıkar. Bu senkop, bir kişi ağrılı bir yaralanma yaşadığında, rahatsız edici görüntüler (kan gibi) veya kokular gördüğünde ortaya çıkan bayılma türüdür. Vagus siniri beyin tarafından daha fazla aktive edildiğinde kalbin yavaşlamasına neden olur. Kalp beyne kan akışını azaltacak kadar yavaşlarsa baş dönmesi veya bayılma olabilir. Bu uyarı kaldırıldığında, düzenli kan akışı devam eder ve baş dönmesi veya bayılma düzelir.
Nörokardiyojenik ve Vazovagal Senkop Nasıl Tedavi Edilir?
Nörokardiyojenik senkop tedavisinde, sıvı ve tuz alımı artırılmalıdır. Bu, göreceli dehidrasyonu önler ve uygun kan akışını ve kan basıncını korumaya yardımcı olur. Yetişkinler için aşırı tuz alımı genellikle tavsiye edilmez, ancak çocuklarda ve ergenlerde çok az yan etki ile iyi tolere edilir. Hidrasyon durumunu değerlendirmenin iyi bir yolu idrar rengini izlemektir. İdrar koyu sarıysa, bu konsantre olduğu anlamına gelir çünkü böbrekler su tutmaya çalışır. Nörokardiyojenik senkoptan etkilenenler için, idrarın çok soluk sarı ila neredeyse berrak renkte olması için hidrasyon sürdürülmelidir.
Nörokardiyojenik senkopu olan çoğu çocuk sıvı ve tuz yüklemesine iyi yanıt verir. Bununla birlikte, bazıları yeterli sıvı ve tuz alımına rağmen ataklar yaşamaya devam edebilir. Nörokardiyojenik senkopun tedavisinde yardımcı olabilecek bazı ilaçlar vardır, ancak bunların günde birkaç kez alınması gerekir ve ergenlerin iyi uyması zor olabilir.
Sol Ventrikül Çıkış Yolu Darlığı
Sol ventrikül çıkış yolu darlığı, hipertrofik kardiyomiyopatiden kaynaklanan anormal kalınlaşmadan kaynaklanabilir veya aort kapağı seviyesinde veya hemen altında lokalize darlığın gelişmesine (subaortik stenoz) bağlı olabilir.
Bu tür senkop egzersizden sonra görülebilir ve genellikle göğüs ağrısı ve nefes darlığı ile birliktedir. Sol ventrikül çıkış yolu darlığı nedeniyle baygınlık yaşayan kişilerde, olay esnasında kalp atış hızında artış ve kan basıncında düşüş olabilir. Bu olaylar yaşamı tehdit edebilir ve acil tıbbi yardım gereklidir. Dinlenme sırasında önemli sol ventrikül çıkış yolu darlığı olan birçok hastada önemli bir kalp üfürümü duyulacaktır.
Pulmoner Hipertansiyon
Pulmoner hipertansiyonun neden olduğu bayılma her an ortaya çıkabilir, ancak genellikle egzersizle olur. Akciğerlere kan sağlayan kan damarlarında artan kan basıncından kaynaklanır. Kanın akciğerlerden geçmesi aniden zorlaştığında, kalbe daha az oksijenli zengin kan iletilebilir ve bu da kalbin vücudun geri kalanına pompalanması için daha az kan sağlar. Kalpten beyne ve vücudun geri kalanına kan çıkışı ciddi şekilde tehlikeye girer. Bu, acil tıbbi müdahale yapılması gereken ve yaşamı tehdit eden bir durum olabilir.
Pulmoner hipertansiyon gelişimi ailevi olabilir veya uzun süredir devam eden onarılmamış konjenital kalp hastalığı (KKH) veya önemli bir akciğer hastalığına sekonder (ikincil) olabilir.
Kalbin sağ taraftaki pompalama odasının (ventrikül) anormal kalınlaşması ve gerilmesini düşündüren anormal bir elektrokardiyograma dayanarak pulmoner hipertansiyondan şüphelenilebilir. Ekokardiyografi ile doğrulanabilir.
Aritmi
Çocuklarda çoğu anormal kalp ritmi (aritmi) genellikle bayılma nöbetleri ile sonuçlanmaz. Çocuklarda anormal derecede hızlı kalp atım hızları, çoğunlukla kalbin üst odacıklarından kaynaklanır (supraventriküler taşikardi). Bu meydana geldiğinde çocuklar baş dönmesi veya kendini hasta hissedebilir. Soluk görünebilirler. Kalbin karıncıklarından (ventriküler taşikardi) hızlı kalp atışları senkopla sonuçlanabilir, ancak bu yetişkinlere kıyasla çocuklarda nispeten nadirdir.
Bir aritmiden şüpheleniliyorsa, bir kardiyolog tarafından derhal değerlendirilmesi önerilir.
Miyokardit / Kardiyomiyopati
Kalp kası iltihabı (miyokardit) veya dilate kardiyomiyopati nedeniyle bayılma, kalp kası zayıfladığında ve normalde olduğu gibi aortaya kan pompalamadığında ortaya çıkar. Nefes darlığı, göğüs ağrısı ve çarpıntı (kalbin anormal şekilde attığı hissi) gibi yakınmalara neden olabilir.
Miyokardit veya dilate kardiyomiyopatiye bağlı senkop, özellikle kalbin karıncıklarından (ventriküler taşikardi) kaynaklanan anormal derecede hızlı kalp ritimlerine (aritmiler) bağlı olabilir. Bazı miyokardit vakalarında, kalbin elektrik sistemi etkilenerek anormal derecede düşük kalp hızlarına veya kalp bloğuna neden olabilir. Miyokardit veya dilate kardiyomiyopatinin mevcut semptomu genellikle tekrarlayan senkop değildir.
Tümör veya Kitle
Nadir olmakla birlikte, kalpteki bir tümör veya tümör benzeri kitle, kalbin içine veya dışına kan akışını engelleyerek bayılmaya neden olabilir. Kalbin duvarlarında bir tümör veya kitle varsa, çıkış yolunda tıkanmaya neden olabilir. Buna subpulmoner veya subaortik stenoz denir. Nadiren, hareketli bir kitle kalpteki bir giriş kapağına (mitral veya triküspit) girebilir ve kalbin içine ve dışına kan akışını engelleyebilen bir bilyeli kapak etkisi yaratabilir.